Inngangur
Yfirlýsing FIAF (e. International Federation of Film Archives) um sanngjarna notkun og aðgengi var rædd og samþykkt samhljóða af samtökum FIAF á Second Century Forum á FIAF þinginu í Tókýó í apríl 2007. Var hún jafnramt samþykkt samhljóða af allsherjarþingi Parísar ári síðar. Þessi texti hafði þróast úr umfjöllun meðal fulltrúa framkvæmdastjórnarinnar um forritun og aðgang að söfnum (e. Commission for Programming and Access to Collections) (þá CPAC, nú PACC) á FIAF þinginu 2005 í Ljubljana. Textinn fjallar um vandann sem blasir við varðveislusöfnum sem fylgja af samviskusemi lögum um höfundarrétt á meðan þau reyna einnig að uppfylla fyrirmæli um að veita almenningi hámarksaðgang að safnkosti. Næstu þrjú ár voru samdar margar útgáfur yfirlýsingunni, þeim breytt og þær endurskoðaðar af CPAC félögum á fundum framkvæmdastjórnarinnar. Tilmæli og athugasemdir voru lagðar fram af mörgum hlutdeildarfélögum FIAF. Lokaútgáfan var samstillt átak CPAC félaga um að búa til skjal sem innihéldi bestu hugmyndirnar sem lagðar voru fram.
Yfirlýsingin (FIAF), eins og felst í FIAF siðareglunum (e. FIAF code of ethics) sem allir meðlimir fylgja, er að varðveita kvikmyndaarf heimsins og tryggja að hann haldi áfram að vera aðgengilegur komandi kynslóðum í samræmi við ströngustu kröfur um varðveislu. Niðurstaðan er sú að meðlimir í FIAF:
- Trúa því að varðveisla kvikmynda og kvikmyndaupplifunar sé grundvallarskylda til að varðveita menningararfleifð þjóðarinnar;
- Gegna leiðandi hlutverki í að viðhalda vitund almennings um kvikmyndir, frá einni kynslóð til annarrar, með skipulagðri varðveislu, opinberum fræðsluáætlunum og fræðiritum;
- Deila sameiginlegum hagsmunum með kvikmyndaframleiðendum heimsins, dreifingaraðilum og rétthöfum í kvikmyndum fortíðar, nútíðar og framtíðar;
- Eru staðráðnir í að virða öll innlend og alþjóðleg hugverkaréttindi. Þess vegna eru eftirfarandi meginreglur settar fram sem grunnur til að skapa aukinn skilning og samvinnu milli aðildarfélaga FIAF og alþjóðlegra handhafa réttinda:
- FIAF meðlimir, í samræmi við alþjóðleg lög um höfundarrétt og hugverk, lýsa yfir rétti sínum til að eignast og varðveita kvikmyndir og tengt kynningar- og sögulegt efni vegna menningarlegs, sögulegs og fagurfræðilegs mikilvægis.
- Meginverkefni FIAF samtakanna er að varðveita og sýna söfn sín og taka þátt í athöfnum sem efla aðgang almennings, vitund og fræðimennsku.
- Aðildarfélög FIAF eru leiðandi geymslur fyrir sögulegar rannsóknarupplýsingar og skráningargögn sem eru nauðsynleg til að varðveita alþjóðlegan kvikmyndaarf.
- Aðildarfélög FIAF hafa skuldbundið sig til að halda fast við æðstu kröfur um öflun, varðveislu, endurheimt og sýningu á kvikmyndum og tengdu kynningar- og sögulegu efni í söfnum sínum.
- Til að geta gegnt hlutverki sínu þurfa FIAF meðlimir stuðning kvikmyndaiðnaðarins og innlendra og alþjóðlegra stofnana sem bera ábyrgð á gerð laga og samninga varðandi hugverk.
- FIAF viðurkennir réttindi eigenda höfundarréttar á myndum og annars konar hugverkaréttar til að afla upplýsinga um söfnun eignarhluta skjalasafna sinna.
- FIAF viðurkennir aðgangsrétt lögmætra handhafa höfundarréttar á kvikmyndum í geymslu og tengdum kynningar- og sögulegum efnum sem varðveitt eru af hlutdeildarfélögum þess, á grundvelli sanngjarnra bóta og viðeigandi viðurkenningar.
- FIAF styður handhafa höfundarréttar á myndum og tengdum hugverkum í viðleitni þeirra til að berjast gegn sjóræningjastarfsemi og annars konar ólöglegri notkun.
- FIAF styður viðleitni til að skýra réttarstöðu „munaðarlausra“ kvikmynda og aukaefnis til varðveislu og aðgangs almennings.
- Sem meginreglu um „sanngjarnan aðgang“ lýsa hlutdeildaraðilar FIAF yfir rétti sínum til að stunda eftirfarandi safntengda starfsemi, án þess að greiða gjöld til annarra stofnana og samtaka:
- Sýningu í húsakynnum viðkomandi safns,
- Lán til annarra kvikmyndasafna,
- Notkun í eigin ritum og kynningarstarfsemi kvikmyndanna og tengdum kynningum og öðru sögulegu efni í fórum þeirra.
Þýðing úr ensku: Kvikmyndasafn Íslands.
